Skutki prawno-podatkowe wypłaty odszkodowania mającego cechy odprawy pieniężnej za rozwiązanie umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika

Stan faktyczny sprawy

Pracodawca zamierzał rozwiązać umowy o pracę z niektórymi pracownikami, z przyczyn niedotyczących pracowników. Rozwiązanie umów o pracę miało nastąpić w części na podstawie programu dobrowolnych odejść (PDO) wynikającego z postanowień porozumienia zbiorowego a w części na podstawie wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę z przyczyn niedotyczących pracowników, w trybie określonym w ustawie z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (t.j.: Dz. U. z 2025 r. poz. 570) – dalej: u.s.z.r.p.s.p. Zgodnie z art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j.: Dz. U. z 2025 r., poz. 277, ze zm.) – dalej: k.p., stosunki pracownicze mogą być kształtowane m.in. przez porozumienia zbiorowe. Są to tak zwane wewnątrzzakładowe źródła prawa pracy.

Obie grupy pracowników, z którymi rozwiązane zostaną stosunki pracy, otrzymają świadczenia w wysokości określonej w art. 8 u.s.z.r.p.s.p. W myśl tego przepisu w przypadku rozwiązania umowy o pracę w ramach zwolnień grupowych pracownikowi przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:

1. jednomiesięcznego wynagrodzenia – jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
2. dwumiesięcznego wynagrodzenia – jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
3. trzymiesięcznego wynagrodzenia – jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę (aktualnie 69 990 zł brutto), ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. Wskazana powyżej odprawa pieniężna jest ustalana na tych samych zasadach, co ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy. Niemniej jednak w przypadku pracowników objętych PDO świadczenie przysługujące w związku z wygaśnięciem lub rozwiązaniem stosunku pracy byłoby określone jako odszkodowanie, chociaż przyznawano by je na zasadach określonych w art. 8 u.s.z.r.p.s.p.

Oprócz tego pracownicy mieli otrzymać dodatkowe świadczenia, uzależnione od terminu nabycia uprawnień emerytalnych (w przypadku pracowników objętych PDO), albo od zakładowego stażu pracy (w przypadku zwolnień grupowych z przyczyn niedotyczących pracowników).

Czy odprawy za rozwiązanie umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracowników są wolne od PIT?

Adekwatnie do dyspozycji art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j.: Dz. U. z 2025 r., poz. 163, ze zm.) – dalej: u.p.d.o.f., zwolnieniu od PIT podlegają otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, o ile ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawi