Aktywizacja zawodowa osób z niepełnosprawnościami to niewątpliwie temat trudny, który napotyka na szereg barier, wpływających na decyzje pracodawców dotyczące ich zatrudnienia. Na podstawie dostępnych danych i analiz z ostatnich lat można wyróżnić kilka głównych przeszkód.
Wielu pracodawców obawia się, że osoby z niepełnosprawnościami nie będą w stanie sprostać wymaganiom stanowiska pracy. Według raportu "Zdolni bez Ale" z 2024 roku, jedynie 11,4% przedsiębiorstw prowadziło rekrutacje dedykowane osobom z niepełnosprawnościami, mimo że ponad 80% pracowników deklarowało otwartość na współpracę z takimi osobami. Co piąty pracownik twierdzi, że w jego miejscu pracy panuje strach przed zatrudnianiem osób z niepełnosprawnościami, a jego pracodawca przejawia brak zaufania do umiejętności osób niepełnosprawnych. 30 proc. badanych przyznaje, że w zatrudnianiu osób z niepełnosprawnościami przeszkadzają uprzedzenia właśnie ze strony zarządu.
Niewątpliwie potrzebne są szkolenia i warsztaty dla pracodawców na temat potencjału zawodowego osób z niepełnosprawnościami; kampanie promujące zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami, prezentujące ich sukcesy w różnych branżach; staże i programy, które pozwolą obu stronom ocenić dopasowanie i rozwiać obawy.
Brak odpowiednich udogodnień i infrastruktury dostosowanej do potrzeb osób z niepełnosprawnościami stanowi istotną barierę. Raport Najwyższej Izby Kontroli z 2021 roku wskazuje, że dużym ograniczeniem jest niedostosowanie miejsc pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych, bariery architektoniczne czy transportowe. Spośród niemal 56 tys. niepełnosprawnych zarejestrowanych jako bezrobotni w 2020 r. ponad 1/3 mieszkała na wsiach, gdzie częstym problemem jest brak lub niewystarczający transport publiczny. W tej sytuacji dojazdy do pracy stanowią duże wyzwanie dla takich osób.
W tym przypadku warto zwiększać świadomość o dostępnych programach dofinansowań na dostosowanie miejsc pracy (np. PFRON); promować uniwersalne projektowania miejsc pracy, które uwzględnia różnorodne potrzeby pracowników a przede wszystkim uprościć procedury ubiegania się o wsparcie finansowe na adaptację stanowisk pracy,
Zgodnie z w.w. raportem NIK problem stanowiły też stereotypy i uprzedzenia po stronie pracodawców. Zgodnie z obiegowymi opiniami osoby niepełnosprawne są bowiem znacznie mniej wydajne w pracy niż osoby sprawne, są też często mniej samodzielne i wymagają pomocy innych ludzi. Część osób zatrudniających osoby niepełnosprawne obawiała się ich wysokiej absencji związanej ze złym stanem zdrowia czy z niepełnosprawnościami. Najważniejsza w tej kwestii jest edukacja społeczna na temat realnych możliwości osób z niepełnosprawnościami, w tym podkreślanie ich unikalnych kompetencji; również organizowanie dni otwartych czy wydarzeń networkingowych, gdzie pracodawcy mogą spotkać się z potencjalnymi kandydatami.
Pracodawcy często nie są świadomi, że mogą liczyć na różnorodne formy pomocy, takie jak dofinansowanie do wynagrodzeń, refundacja składek ZUS czy dotacje na dostosowanie stanowisk pracy. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej realizuje programy mające na celu wsparcie takich pracodawców, jednak ich znajomość wśród przedsiębiorców jest niewystarczająca. w tym zakresie potrzebne są łatwo dostępne i zrozumiałe materiały informacyjnych dla przedsiębiorców; webinary, konferencje czy indywidualne konsultacje z ekspertami ds. zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami.
Pracodawcy często obawiają się, że zatrudnienie osoby z niepełnosprawnością wiąże się z dodatkowymi kosztami, takimi jak dostosowanie stanowiska pracy czy potencjalne absencje. Jednak dostępne są programy wsparcia finansowego, które mogą zrekompensować te wydatki. Warto poszukać przykładów, w których inwestycje w pracowników z niepełnosprawnościami przynoszą firmie korzyści, np. poprzez wzrost lojalności pracownika czy poprawę wizerunku firmy. Korzystanie z audytów eksperckich, pomagaocenić realne koszty i korzyści związane z zatrudnieniem osoby z niepełnosprawnością.
Kluczowym wyzwaniem jest zmiana podejścia pracodawców poprzez edukację i promocję dobrych praktyk. Nie tylko bariery fizyczne, ale także mentalne muszą być eliminowane, aby umożliwić skuteczną aktywizację zawodową osób z niepełnosprawnościami. Zaangażowanie sektora publicznego, organizacji pozarządowych i samych pracodawców jest niezbędne, by wspierać inkluzywny rynek pracy.
Zachęcamy do zapoznania się z ofertą audytów i szkoleń indywidualnych Inkluzywność zaczyna się od małych kroków – zrób je z nami!